Đối với phụ huynh có con mới được chẩn đoán, những bí quyết sau đây sẽ giúp bạn tránh được những lỗi hay gặp khi chăm sóc trẻ.
Chú ý đến môi trường sống và thói quen của trẻ.
· Giữ cho môi trường xung quanh của trẻ dễ đoán biết và quen thuộc
· Có một lịch trình cố định để cả nhà làm theo và dán nó lên tủ lạnh hay những nơi dễ thấy.
· Chuẩn bị trước cho trẻ khi có sự thay đổi.
· Sử dụng tranh ảnh và lịch để giúp con bạn đoán biết được những sự kiện sắp diễn ra.
· Đánh dấu rõ ràng trên tờ lịch khi nào thì buổi khám với bác sĩ nha khoa hay bác sĩ nhi sẽ diễn ra.
· Giải thích điều gì sẽ xảy ra và hứa sẽ thưởng nếu trẻ cư xử đúng mực.
· Có rất nhiều sách thiếu nhi nói về những chủ đề như đi khám răng, đi gặp bác sĩ hay thăm nhà bà ngoại để có thể đọc và giải thích cho trẻ trước những chuyến đi đầu tiên.
· Khi chuyển trẻ từ một hoạt động chúng đang thích sang một hoạt động khác, hãy bảo chúng chơi trò “đếm ngược”. Trò đếm ngược sẽ giúp đứa trẻ biết rằng chúng phải đổi hoạt động trong vòng một vài phút nữa. Ví dụ “15 phút nữa TV sẽ tắt nhé” hoặc “30 phút nữa là phải đi ngủ rồi”. Sau đó cứ sau vài phút lại nhắc nhở chúng về việc đó cho tới khi hoạt động được thay đổi. Sử dụng đồng hồ cát hoặc đồng hồ báo thức là một cách hữu ích để thêm chắc chắn. Phương pháp đếm ngược làm giảm đáng kể những cơn giận dữ ở trẻ.
· Cho trẻ biết kế hoạch và lịch trình.
· Trẻ tự kỉ đòi hỏi cần phải có kế hoạch và lịch trình và có thể sẽ bực mình ngay cả khi có những thay đổi nhỏ.
· Lập một danh sách các sự kiện hàng ngày với những hoạt động cần thiết cho trẻ.
- Danh sách hàng ngày này có thể được sao ra và sử dụng hàng ngày.
- Cho phép trẻ đánh dấu tích những hoạt động đã hoàn thành.
- Ngoài những thứ như thời gian chơi và thời gian ngủ, danh sách các hoạt động hàng ngày nên bao gồm cả những việc nhà đã được yêu cầu, bài tập về nhà, tắm rửa, và vệ sinh. Bằng cách này, danh sách các hoạt động hàng ngày sẽ không chỉ đem đến cho trẻ cảm giác yên tâm mà còn khuyến khích các hành vi đúng mực.
· Việc đảm bảo rằng lịch trình hàng ngày không bị gián đoạn một cách không cần thiết sẽ giảm thiểu nỗi sợ hãi và lo lắng của trẻ cũng như tránh được những hành vi không mong muốn.
- Giữ được những thói quen này càng nhiều càng tốt khi đi du lịch với trẻ.
- Đảm bảo rằng người trông trẻ hoặc nhân viên cung cấp dịch vụ nghỉ lấy sức đã biết về danh sách các hoạt động hàng ngày và những phần thưởng tương ứng cho những hành vi đúng mực. Điều này sẽ khiến công việc của người trông trẻ dễ dàng hơn và xoa dịu sự lo lắng của trẻ.
· Chú ý những kích thích giác quan từ môi trường. Nó có thể khiến trẻ nổi giận hoặc ảnh hưởng đến hành vi của trẻ. Một số ví dụ như:
- Tiếng ồn: Đó có thể là những tiếng ồn lớn như tiếng công trường xây dựng từ ngoài phố hay chỉ nhỏ như tiếng rù rì từ một bóng đèn huỳnh quang hay tiếng luồng không khí bị đẩy ra từ ống gió của máy điều hòa. Hãy chú ý đến mọi thay đổi nào và điều chỉnh chúng khi thích hợp.
- Nhiệt độ: Khi có thể, hãy giám sát nhiệt độ trong phòng và chỗ chơi của trẻ. Lưu ý với một số loại thuốc như thuốc an thần hay thuốc sunfamit, vì chúng có thể khiến cho trẻ trở nên nhạy cảm hơn với nhiệt độ quá lớn hay ánh sáng mặt trời.
- Mùi hương: Một số mùi hương có thể gây khó chịu cho trẻ tự kỉ. Hãy để ý đến những mùi hương mới trong không khí. Nó bao gồm các sản phẩm tẩy rửa, sơn, dung môi, keo, nước hoa và chất khử mùi. Khi có thể, sử dụng các sản phẩm tẩy rửa khi con bạn đang ở trường và chuyển giường của trẻ vào trong phòng ngủ của bạn hay để dưới hầm khi sơn phòng trẻ.
- Người lạ: Trẻ tự kỉ vừa có thể rất háo hức hay cũng có thể trở nên nhút nhát với sự có mặt của người lạ.
+ Khi có thể, hãy nói cho trẻ biết khi nào một người bạn hay họ hàng sẽ đến chơi.
+ Khi có thể, dán một bức ảnh về vị khách sắp đến lên tủ lạnh cho trẻ thấy. Chỉ cho trẻ thấy thường xuyên trước chuyến thăm.
+ Chuẩn bị tinh thần cho trẻ trước khi đến thăm bác sĩ hay bác sĩ nha khoa hoặc đi cắt tóc bằng cách nói với chúng điều gì sẽ xảy ra, xoa dịu nỗi sợ hãi của chúng và hứa sẽ thưởng nếu chúng cư xử đúng mực.
Khi bạn nói với trẻ:
· Nói rõ ràng và bằng những câu nói hoàn chỉnh.
· Khi đưa ra chỉ dẫn, hãy nói một cách dễ hiểu và ngắn gọn nhất có thể.
· Tránh những câu hỏi tu từ hoặc những câu nói châm biếm. Trẻ sẽ không hiểu những câu như vậy và chúng có thể làm tăng xu hướng phớt lờ nói chuyện ở trẻ.
· Tránh những cuộc nói chuyện về những khái niệm trừu tượng. Khi có thể, hãy nói bằng những từ ngữ cụ thể.
· Cố gắng trả lời hết các câu hỏi và đáp lại các nỗ lực giao tiếp khác của trẻ.
· Phớt lờ những nỗ lực giao tiếp của một đứa trẻ sẽ khiến chúng chán nản và tăng xu hướng thu mình của trẻ.
Để giúp trẻ cải thiện hành vi:
· Giúp con bạn học cách giao tiếp:
· Tập giao tiếp sớm và thường xuyên.
· Kiên trì với những nỗ lực của bạn. Nó sẽ giúp con bạn cải thiện.
· Giao tiếp tốt hơn sẽ giúp làm giảm cơn giận dữ của trẻ và có thể sẽ đưa đến những hành vi tốt hơn.
· Đưa ra những mẫu câu đơn giản cho trẻ, ví dụ như “Con có thể có…” hoặc “Con muốn…”. Hãy bảo con bạn nhắc lại những câu này trước khi đáp ứng bất cứ yêu cầu nào của chúng.
· Sử dụng cử chỉ, ngôn ngữ kí hiệu, tranh ảnh và các thiết bị giao tiếp khác khi không thể nói chuyện.
· Dạy con bạn cách đưa ra lựa chọn.
· Việc không thể đưa ra quyết định hoặc lựa chọn là một đặc tính của tự kỉ.
· Tạo cơ hội cho trẻ đưa ra lựa chọn hàng ngày sẽ có thể giải quyết vấn đề này. Một số việc bạn có thể yêu cầu trẻ đưa ra lựa chọn là sẽ mặc quần áo gì, chơi trò gì, xem kênh gì hoặc ăn vặt gì.
· Hãy nhất quán trong việc thưởng cho trẻ khi trẻ cư xử tốt.
· Xác định hành vi tốt mà bạn muốn con bạn làm theo.
· Thưởng cho hành vi tốt đó mỗi lần và ngay khi có thể.
· Phần thưởng có thể bao gồm cả những lời khen, một ngôi sao trên danh sách những việc đã hoàn thành, đồ ăn vặt hoặc đồ chơi.
· Những hành vi không tốt nên được phát hiện sớm và nhắc nhở với trẻ ngay lập tức.
· Nhắc nhở liên tục về hành vi xấu; đừng để bất cứ hành vi xấu nào đó được tiếp diễn. Không nhắc nhở về hành vi xấu chắc chắn sẽ khiến nó bị lặp lại.
· Trẻ tự kỉ thường không thể đọc được những dấu hiệu cảm xúc như giọng điệu hay nét mặt giận dữ. Vì vậy, hãy tập trung sự chú ý của trẻ và nói cho chúng biết bạn muốn chúng cư xử như thế nào bằng những từ ngữ rõ ràng và ngắn gọn.
· Thay thế những hành vi xấu bằng những hoạt động trẻ ưa thích, hãy nói cách khác, khiến cho trẻ sao lãng quên đi hành vi xấu.
· Mặc dù từ chối thưởng cho trẻ khi trẻ có những hành vi xấu là việc phù hợp, những hình phạt bằng roi vọt sẽ không cổ vũ hành vi tốt và không được khuyến khích.
· Chọn những phần thưởng mà bạn biết con bạn sẽ thích và bạn có thể mua được.
· Hứa một phần thưởng nhất định cho một hành vi tốt nhưng không thể làm được ngay khi con bạn hoàn thành một nhiệm vụ đặc biệt là một lỗi phổ biến thường mắc. Những cơn giận dữ của trẻ và việc mất đi cơ hội củng cố những hành vi tốt là những hậu quả đáng tiếc có thể xảy ra.
· Trước khi hứa một phần thưởng nhất định nào đó:
Hãy mua các trò chơi hay đồ ăn mà bạn định làm phần thưởng trước khi hứa với chúng.
Gọi điện hỏi công viên, bể bơi, trung tâm mua sắm hay rạp chiếu phim để đảm bảo là họ sẽ mở cửa đúng ngày trước khi hứa với trẻ sẽ đến những địa điểm này.
Nguồn: Nuôi con rối loạn phát triển.